‘Welkom in het paradijs’ roept tuinder Jasper Sinoo me toe als ik rondje loop door de biodynamische pluktuinen van Kraaybeekerhof bij Driebergen. De gewassen en de bloemen van de zelfpluktuinen zien er inderdaad weelderig uit. Een plek waar je het leven kunt ervaren in kleuren, geuren, bijen- en vogelgeluiden en de rustige vriendelijkheid waarmee hier wordt gewerkt. De biodynamische landbouw wordt door buitenstaanders nogal eens afgedaan als zweverig met wat grappen erbij over boeren en tuinders die rekening houden met zon- en maanstanden en gebruik maken van natuurlijke preparaten.
Maar de echte zwevers zijn degenen die de ritmes en krachten van de natuur telkenmale denken te kunnen veronachtzamen en met hoogmoedig ingrijpen tot op DNA niveau van het zaadgoed het leven de wil op proberen te leggen. Maar dat soort Ti ta tovenarij werkt doorgaans kortstondig of niet. Sommigen noemen zichzelf dan ‘eco-modernisten’ maar het is niets minder dan het resultaat van een achterhaald wereldbeeld. Onze aarde geeft via weersextremen, bodemerosie, en het uitsterven van bodemleven, insecten, vogels en zoogdieren dagelijks noodsignalen af. Een belangrijke oorzaak: de intensieve landbouw. Signalen dat we zullen moeten luisteren en meebewegen met de natuur en van onze toxische strijd met chemie tegen onkruid, schimmels en insecten moeten afkicken. Ingrijpen op DNA niveau in het zaaigoed is het voortzetten van deze strijd met andere middelen. Je wil je koste wat kost niet aanpassen aan de mogelijkheden die de natuur biedt, waardoor je niet verder komt dan symptoombestrijding.
Dit is geen column die vanuit de biodynamische landbouw mechanisatie en technologie afwijst. Techniek is op zichzelf neutraal. Maar steeds vaker dreigt de technologie ons via achterliggende verdienmodellen te gaan beheersen, in plaats van dat het wordt ingezet om ons welzijn en de leefbaarheid van onze aarde te dienen.
De resultaten van de biodynamische landbouw met heldere normen over biodiversiteit, bodemgezondheid en dierenwelzijn zijn gebaseerd op het gegeven dat alles in het leven met elkaar verweven is. En dat daarom de gezondheid van plant, dier en mens het beste op systeemniveau kan worden opgelost. Het landbouwbedrijf als levend organisme. Het is een landbouwmethode die werkt, zoals 45 jaar lang vergelijkend onderzoek (DOK trials Fibl Instituut) inmiddels overduidelijk aantoont. De biodynamische landbouw komt er zowel qua bodemleven als efficiëntie met veel minder inputs toch hoge opbrengsten verreweg het beste uit. Meino Smit promoveerde in Wageningen op de efficiëntie van de gangbare landbouw. Wat blijkt? Sinds de jaren vijftig heeft de gangbare landbouw 17% meer opbrengst, maar met zes keer hoger energiegebruik!
De huidige intensieve landbouw is niet toekomstbestendig als we het reductionistisch en materialistisch georiënteerde verdienmodel van de agro- chemie en de intensieve dierhouderij blijven volgen. Er bestaat niet zoiets als een techno fix. Vaak is dat gericht op één bepaald probleem, bijvoorbeeld vermindering stikstofuitstoot. Maar zolang we problemen weigeren in hun bredere context te beschouwen, zorgen dit soort noodverbanden als bijvoorbeeld luchtwassers in stallen voor een waterbedeffect waarbij andere problemen opdoemen en de werkelijke oorzaken van de problemen niet worden aangepakt.
Een vruchtbare landbouw moet het hebben van een rijk bodemleven, voldoende biodiversiteit rond de akkers en een op het land afgestemde beperkte hoeveelheid dieren voor de bemesting. De boer is waarnemer en ondersteuner van de levensprocessen. Kijken wat werkt en passend is op jouw boerderij. Want er is letterlijk meer tussen hemel en aarde dan het direct telbare, meetbare en zichtbare. Een levende werkelijkheid van een ongelooflijke complexiteit waarin de mens in de totale ontwikkelingsgang van de aarde pas een fractie van de tijd meespeelt.
De natuur is veerkrachtig. Ook mensen zijn veerkrachtig. Een levende landbouwcultuur is een bron van vreugde en ontspanning. Veel van onze Demeter bedrijven zijn open voor bezoekers. Alleen al Demeter geitenboerderij de Ridammerhoeve in het Amsterdamse bos trekt 350.000 bezoekers per jaar. Kom gerust eens langs op één van onze bezoekboerderijen (www.stichtingdemeter.nl) en ervaar het zelf. Het paradijs is nog altijd in zicht als we het willen zien en ernaar handelen.
Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter
Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding
