Natuurlijk, ze zijn er, jonge mensen die experimenteren met permacultuur, met voedselbossen, die inzetten op agro-ecologie, op biologische en biodynamische landbouw. Maar het agrarisch onderwijs leidt jongeren nog te vaak op om in te stappen in het huidige model van schaalvergroting en intensivering, waar vooral gekeken wordt naar technologische ‘oplossingen’ voor de schade aan natuur en milieu en nog maar mondjesmaat naar systeemoplossingen vanuit de ecologie. En dat terwijl het aantal ‘gangbare’ boeren in ons land al heel lang een scherpe curve neerwaarts laat zien, (van ruim 400.000 in de jaren vijftig tot 50.000 nu).
Nu is er alleen een toename bij jonge vernieuwers te zien. Lang niet altijd van boerenafkomst. Jongeren die inzien dat de samenleving iets heel anders vraagt nu ons klimaat, de biodiversiteit en onze volksgezondheid zo sterk onder druk staan. Juist zij moeten toegang hebben tot relevante kennis, grond en financiering.
Tijdens een workshop op de Biokennisweek zette weerman Reinier van den Berg alle weersextremen van afgelopen jaar op een rijtje: veel te nat, dan weer kurkdroog, dan weer veel te koud voor de tijd van het jaar en dan weer bloedheet. En ook meer en heftiger stormen en onweer. De Brabantse biodynamische fruitteler Harrie van den Elzen kwam vertellen wat dat voor hem betekent. Nachtenlang beregenen in april vanwege late nachtvorst, rukwinden die ervoor hebben gezorgd dat de fruitbomen inmiddels vaststaan aan betonnen palen en in de boomgaard temperaturen tot 50 graden Celsius die de appels deed verbranden. En we zitten nog niet eens op de ‘gedroomde’ anderhalve graad van Parijs. Je kon de onrust en bijna paniek van Harrie meevoelen.
Biodynamisch akkerbouwer Krispijn van den Dries riep in zijn indrukwekkende boerentroonrede ter afsluiting van de Biokennisweek, op om alle energie die we als boeren en burgers in ons hebben, te bundelen en nu eindelijk de goede kant op te laten stromen. Dat vraagt een forse mindshift, te beginnen met agrarische opleidingen die moeten uitgaan van de boer van de toekomst, voor boeren die kunnen meebewegen met de nieuwe realiteit. Kortom, educatie over ecologie en de uitdagingen waar boer Harrie nu al bijna dagelijks mee te maken heeft.
Het vraagt ook een overheid die dat proces niet alleen faciliteert met goed onderwijs, maar ook met een duurzaam grondbeleid, onderzoek en een langetermijnvisie. Zodat er ruimte komt voor de vernieuwers, de pioniers, de dromers voor een noodzakelijke herinrichting van Nederland waar landbouw en natuur samenvloeien. Harrie heeft hulp nodig, hij kan het niet alleen!
Bert van Ruitenbeek
Directeur Stichting Demeter
Deze column verscheen eerder in het blad Ekoland.
