De afgelopen maanden heb ik gesprekken gevoerd met wetenschappers en biodynamische boeren over de toekomst van de koe. Uitmondend in een drietal podcasts onder de titel koe-dialogen. Over de aard van de koe, de geschiedenis van de koe, de koe en de vraagstukken over klimaat, biodiversiteit, gezondheid en dierenwelzijn. Daarmee vertellen deze ‘Koe-Dialogen’ een verhaal over onze ontwikkeling en houdt de koe ons een spiegel voor. En voor wie in die spiegel wil kijken, ziet een roep om vertraging en verbinding als we ons niet letterlijk willen dood groeien.
In elke podcast-aflevering zit ook een biodynamische boer. En elke keer word je geraakt over hun verbinding met al het levende. Verbinding met hun koeien, het planten-, dieren- en bodemleven, het landschap en de omgeving. Boer Bram Borst van boerderij De Buitenplaats vertelt over ‘boeren uit het hart’ en leerde zichzelf in gesprek te komen met zijn koeien, ze een identiteit te geven. Annette Harberink van Natuurderij Keizersrande citeerde uit het beroemde sprookje van ‘De kleine prins’ van Antoine de Saint-Exupéry, waarbij ze een parallel trok met de tam gemaakte vos die in ruil hiervoor om verzorging vroeg. Ze vertelt dat ze wil dat haar koeien echt deel zijn van het samenleven op de boerderij. Gerjo Koskamp van Boerderij Ruimzicht vertelt over zijn bedrijf waar zelfs sommige veganisten de – soms sterk bewerkte – vegadrinks en snacks verruilen voor zuivel en vlees van zijn bedrijf. Ruimzicht werkt met familiekuddes waar kalveren drie maanden bij de moeder kunnen drinken en hij zet maximaal in op natuurinclusief, dierenwelzijn en gezondheid van de producten.
Is die koe – met haar eindeloze herkauwen en verteren en met haar rustige aanwezigheid, die het tot zo’n geliefd dier maakt voor mensen, die rust en regelmaat zoeken op een zorgboerderij – misschien onze spiegel en wegbereider voor een samenleving waar we juist moeten vertragen en verbinden? Waar we moeten inzetten op kwaliteit van leven in plaats van kwantiteit.
Vanuit onze ratrace naar hogere productie en meer rendement hebben we de koe niet meer naar haar aard verzorgd. De koe moest steeds meer krachtvoer eten, steeds meer melk geven en kreeg steeds minder buitenlucht. Als zoogdier ontnemen we de koe het contact met haar kalf. En de zuivel die we drinken heeft dientengevolge minder voedingswaarde en een enorme impact op verlies biodiversiteit en klimaatverandering Uiteindelijk leveren we sterk in op kwaliteit van leven, niet alleen voor de koe, maar ook voor onszelf.
De boeren in de podcasts raken een snaar bij een ieder die ernaar luistert omdat het verhalen zijn vanuit het hart. De boeren in de podcasts vinden dat de koe bij ons landschap, onze cultuur hoort, maar wel vanuit een ander vertrekpunt. Als grazer op weidegronden die niet geschikt zijn voor productie voor humane voeding. Als rustbrenger waar we kunnen genieten door ernaar te kijken of mee te leven. Als bodemverzorger met hoge kwaliteit mest. En natuurlijk – maar wel op beperktere en volhoudbare schaal – als voedselleverancier voor zuivel en vlees met een hoge voedingswaarde.
Ook de biodynamische boeren hebben niet voor alle vraagstukken oplossingen. Dat kan alleen in verbinding met de samenleving die zich bewust wordt en bereid is om boeren in staat te stellen om het heilloze pad van schaalvergroting en intensivering te verlaten. Dus onthaast en luister naar de koe-dialogen!
Deze column verschijnt ook in de Krant van de Aarde.
De Koe-Dialogen zijn mede mogelijk gemaakt met steun van Iona Stichting, Triodos Foundation, Stichting Bylandt en Willy Schilthuis Fonds.
Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter
Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding.
.
